ដំណើរនៃការអនុវត្តការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ
សន្និសីទសមាគមអន្តរជាតិដើម្បីវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់ប្រចាំឆ្នាំលើកទី៤៣ បានពិភាក្សាអំពីការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់សម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរត្រឹមត្រូវ។ ការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ ជាវិធីសាស្ត្រមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធសម្រាប់វាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់ដែលអាចកើតមាន នៅក្នុងគោលនយោបាយ ផែនការ និងកម្មវិធីដែលបានស្នើឡើង។ វាផ្តល់នូវទិដ្ឋភាពពេញលេញដែលពិចារណាលើកត្តាសង្គម វប្បធម៌ សេដ្ឋកិច្ច និងស្ថាប័ន។ តាមរយៈការបញ្ចូលទិដ្ឋភាពជាច្រើន ការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រធ្វើឱ្យកាន់តែងាយស្រួលក្នុងការកំណត់អត្តសញ្ញាណ និងកាត់បន្ថយផលអវិជ្ជមានទាំងលើបរិស្ថាន និងសុខុមាលភាព។
ការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រត្រូវបានផ្តួចផ្តើមឡើងនៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ១៩៦៩ ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមក ក៏ទទួលបានការទទួលស្គាល់ និងការអនុវត្តយ៉ាងច្រើននៅទូទាំងពិភពលោក។ ការអនុវត្តការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រមិនត្រឹមតែមាននៅក្នុងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ប៉ុណ្ណោះទេ តែវាបានមកដល់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍កាន់តែច្រើនឡើង ដោយសារតែសារៈសំខាន់របស់វានៅក្នុងគំនិតផ្តួចផ្តើមអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព។ សព្វថ្ងៃនេះ ការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ ជាតម្រូវការមួយនៅក្នុងប្រព័ន្ធនិយតកម្មរបស់ប្រទេសឧស្សាហូបនីយកម្មភាគច្រើន ដោយបង្ហាញពីតួនាទីសំខាន់ក្នុងការគាំទ្រដល់ការសម្រេចចិត្តដែលមានព័ត៌មាន និងលើកទឹកចិត្តដល់សកម្មភាពដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះបរិស្ថាន។
“ការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រកំពុងជួយរដ្ឋាភិបាលឱ្យគិតអំពីផែនការរយៈពេលវែង” លោក David Annandale សហនាយកនៃក្រុមហ៊ុនប្រឹក្សាគោលនយោបាយបរិស្ថានអន្តរជាតិ។
ផែនទីពិភពលោកនៃក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ ឆ្នាំ2024 ។ រូបភាពដោយ IGF ជាមួយការបោះពុម្ពឡើងវិញដោយមានការអនុញ្ញាតពីគណៈកម្មការវាយតម្លៃបរិស្ថាននៃប្រទេសហូឡង់ (NCEA) ឆ្នាំ២០២៤។
ថ្មីៗនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានអនុម័តក្រមបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ ដែលណែនាំក្នុងការអនុវត្តការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រក្នុងគោលនយោបាយ ផែនការ និងកម្មវិធី។ ទោះបីជាប្រទេសកម្ពុជាទើបតែចាប់ផ្តើមអនុវត្តការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រក៏ដោយ ក្របខណ្ឌច្បាប់ និងគោលនយោបាយរបស់ខ្លួនដែលមានស្រាប់តម្រូវឱ្យមានការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់ រួមទាំងការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថានសម្រាប់គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នីមួយៗ។ អត្ថបទសិក្សាឆ្នាំ២០១៨ មួយបានពិនិត្យលើការអភិវឌ្ឍ និងវឌ្ឍនភាពនៃការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្ររបស់កម្ពុជា។ ការសិក្សានេះសង្កត់ធ្ងន់លើកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងសកម្មនៃការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រនៅកម្ពុជា និងកំណត់ទិសដៅនាពេលអនាគត។ ក្នុងនោះ ក៏មានការប្តេជ្ញាចិត្តពីរដ្ឋាភិបាល និងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងការអភិវឌ្ឍការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ សម្រាប់ផែនការវិស័យថាមពលនៅក្នុងអនុតំបន់មេគង្គ និងការពង្រឹងវិស័យទេសចរណ៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព៖ ការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រនៃវិស័យទេសចរណ៍នៅកម្ពុជា។ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី) បានកំពុងធ្វើការដើម្បីគាំទ្រដល់គំនិតផ្តួចផ្តើមនៃការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រនៅកម្ពុជា តាមរយៈវគ្គបណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកទេសផ្សេងៗ ការគាំទ្រផ្នែកបច្ចេកទេស កិច្ចសន្ទនា ការផ្សព្វផ្សាយ និងសិក្ខាសាលាលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងជាដើម។
ដើម្បីធានាថាការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រត្រូវបានពិចារណានៅក្នុងក្រមបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ អង្គការអូឌីស៊ីសហការជាមួយក្រុមប្រឹក្សាជាតិសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព បានធ្វើការបណ្តុះបណ្តាលជាមួយមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល រួមមានមន្ទីរកសិកម្ម នេសាទ និងព្រៃឈើ មន្ទីរទេសចរណ៍ មន្ទីរបរិស្ថាន និងតំណាងពីសង្គមស៊ីវិល និងដៃគូ។ សិក្ខាសាលាបច្ចេកទេសស្តីពីទិន្នន័យបរិស្ថាន និងការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រត្រូវបានរៀបចំឡើងនៅថ្ងៃទី០៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ នៅរាជធានីភ្នំពេញ។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះមានអ្នកចូលរួមចំនួន ៣២នាក់ មកពីក្រសួងផែនការ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលជាតិ និងអន្តរជាតិ អង្គការសហគមន៍ អ្នកសារព័ត៌មាន អ្នកស្រាវជ្រាវ និងជនជាតិដើមភាគតិច។ សិក្ខាសាលាបន្តបន្ទាប់ទៀត ស្តីពីការដាក់បញ្ចូលការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រក្នុងក្រមបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ នៅថ្ងៃទី២២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ ដែលនាំអ្នកចូលរួមចំនួន ៥១នាក់ មកពីនាយកដ្ឋានវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងក្រុមប្រឹក្សាជាតិសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាពនៃក្រសួងបរិស្ថាន ក្រសួងទេសចរណ៍ ក្រសួងទេសចរណ៍ ក្រុមហ៊ុនទីប្រឹក្សាការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន អង្គការសង្គមស៊ីវិល អង្គការសហគមន៍ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងជនជាតិដើមភាគតិច។ អង្គការអូឌីស៊ីក៏បានចូលរួមចំណែកក្នុងការផ្តល់ធាតុចូលដល់សេចក្តីព្រាងគោលការណ៍ណែនាំទូទៅស្តីពីការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងរបាយការណ៍វាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រសម្រាប់គម្រោងអាជីវកម្មខ្សាច់សំណង់នៅតាមដងទន្លេមេគង្គ និងទន្លេបាសាក់។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការអនុវត្តនាពេលអនាគតរបស់ការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រអាចប្រឈមមុខនឹងឧបសគ្គមួយចំនួន ជាពិសេសទាក់ទងនឹងការកំណត់ថវិកា និងកាតព្វកិច្ចរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធ។ របាំងបែបនេះមានសក្តានុពលក្នុងការរារាំង ឬកំណត់ការអនុវត្តប្រកបដោយជោគជ័យនៃការអនុវត្តការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ។ ដូច្នេះ វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការពិចារណាលើអនុសាសន៍ និងទទួលបានការយល់ដឹងពីប្រទេសដែលមានក្របខ័ណ្ឌ និងការអនុវត្តការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រដែលបានបង្កើតឡើង។ ការរកឃើញទាំងនេះអាចណែនាំ និងពង្រឹងដំណើរការអនុវត្តដែលមានវិធីសាស្ត្ររឹងមាំ និងជោគជ័យបន្ថែមទៀតចំពោះការអនុម័តការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ។
អនុសាសន៍សំខាន់ៗមួយចំនួនពីបណ្តាប្រទេសអនុវត្តការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ ដែលអាចត្រូវបានពិចារណាសម្រាប់ការអនុវត្តការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រនៅកម្ពុជា៖
- ពង្រឹងតម្លាភាពនៅក្នុងដំណើរការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ ហើយដូច្នេះបង្កើនការជឿទុកចិត្តរបស់សង្គមទាំងមូលចំពោះដំណើរការបែបនេះ
- លើកកម្ពស់ការធ្វើការងារជាក្រុមក្នុងចំណោមតួអង្គនៃការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ
- បង្កើនទំនាក់ទំនងរវាងតួអង្គនៃការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ
- លើកកម្ពស់ការយល់ដឹង និងការបណ្តុះបណ្តាលសម្រាប់តួអង្គនៃការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ
- ធានាឱ្យមានកិច្ចសហការយ៉ាងជិតស្និទ្ធរវាងស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលក្នុងអំឡុងពេលនៃការអភិវឌ្ឍគោលការណ៍ការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ
- បង្កើនអត្រាចូលរួមនៅក្នុងការពិគ្រោះយោបល់ការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ
- ពិគ្រោះជាមួយអ្នកតំណាងក្នុងតំបន់ ដើម្បីកំណត់ពីឧបសគ្គដែលអាចកើតមានចំពោះការចូលរួម យុទ្ធសាស្ត្រនៃការចូលរួមដ៏ល្អបំផុត និងបណ្តាញទំនាក់ទំនងដែលសមស្របបំផុត
- ពិចារណាប្រើវិធីផ្សេងគ្នាដើម្បីចូលរួមជាមួយក្រុមផ្សេងៗ
- ពិចារណារៀបចំឱកាសជាច្រើនសម្រាប់ការចូលរួម
- បង្កើតសម្ភារៈអប់រំផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ
“ការកសាងសមត្ថភាពគឺជាគន្លឹះ ពីព្រោះមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលជាច្រើនមិនបានដឹងពីការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ” លោកស្រី Joyce Kortlandt លេខាធិការបច្ចេកទេសកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិនៅគណៈកម្មការវាយតម្លៃបរិស្ថាននៃប្រទេសហូឡង់ (NCEA)។
អនុសាសន៍នេះក៏ផ្តោតទៅលើការបង្កើតគោលការណ៍ណែនាំក្នុងការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ៖
- គោលបំណង៖ សង្កត់ធ្ងន់លើតម្រូវការដំណើរការជាជាងតម្រូវការខ្លឹមសារ ឬលទ្ធផល
- ការផ្តោតសំខាន់៖ ផ្លាស់ប្តូរពីបរិស្ថានទៅជានិរន្តរភាព
- តួនាទី៖ ការធ្វើសមាហរណកម្មពេញលេញ និងដំបូងក្នុងដំណើរការរៀបចំផែនការ
- វិសាលភាពនៃកម្មវិធី៖ បន្ថែមគោលការណ៍ បញ្ជាក់ផែនការ និងកម្មវិធី
- វិសាលភាពនៃការវាយតម្លៃ៖ នៅឱ្យឆ្ងាយពីការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន (ជាពិសេស ឧបសម្ព័ន្ធ)
- ការអនុវត្ត៖ លើកទឹកចិត្តឱ្យមានការអនុវត្ដតាមតម្រូវការរបស់ប្រទេស។
